Ruimtelijke kwaliteit is geen luxe
Provincies en gemeenten zijn meer dan ooit zelf aan zet wanneer het gaat om de inrichting van onze leefomgeving. De Rijksoverheid zet de ruimtelijke ordening in de uitverkoop. Er is zelfs geen ministerie meer met deze naam: VROM is Infrastructuur en Milieu geworden. De kwaliteit van de ruimte wordt gezien als een luxe product; iets waar je aandacht aan geeft in tijden van welvaart en voorspoed, maar wat in economisch zware tijden makkelijk wordt geschrapt.
In Fryslân moeten we in de discussie over de taken van de provincie die denkfout niet maken. Niet voor niets wordt het Friese landschap wel het kapitaalgoed van de provincie genoemd. Met je eigen kapitaal moet je hiel sekuer omgaan. Bij ruimtelijke kwaliteit gaat het vooral om een investering in aandacht en betrokkenheid. Een kwalitatief hoogwaardig landschap kan juist een impuls voor de economie betekenen. Aan de hand van een aantal adviezen over de kwaliteit van de ruimte die Atelier Fryslân de afgelopen twee jaar heeft uitgebracht, kan dit worden geïllustreerd.
Toerisme en recreatie zijn belangrijke economische sectoren in Fryslân. Nationaal gezien is Fryslân veruit dé marktleider in het watertoerisme. In het advies Watersportkernen en ruimtelijke kwaliteit is ingezoomd op verbeterpunten in de watersportkernen zelf. In Heeg is de oever van de Hegemar nauwelijks nog openbaar toegankelijk. Een ‘kuier’ langs het water is lastig te maken. In het advies zeggen we dan ook: ‘ De aantrekkelijkheid van watersportkernen is gebaat bij openbaarheid van oevers. Houd bij het ontwikkelen van nieuwe (recreatieve) complexen de oevers altijd openbaar’. Een simpel advies dat niet veel kost, maar juist de toegankelijkheid en de bestedingen aan de wal kan verhogen.
Het Friese landschap verrommelt. Met name de bedrijventerreinen vallen uit de toon in het open Friese landschap. Is er een manier van inrichting te vinden die enerzijds recht doet aan de kwaliteiten van het Friese landschap en anderzijds aan de ambities van het midden- en kleinbedrijf? Neem bijvoorbeeld de uitstraling van het bedrijfsgebouw zelf. Waarom steeds die standaard grijze of zwarte doos? Een gebouw dat goed past in zijn omgeving is geen luxe: het hoeft niet duurder of ingewikkelder te zijn, maar het is een kwestie van kennis, zorg en aandacht. Neem de Holwerderdyk in Ternaard: een prachtig terrein met veel aandacht voor de openbare ruimte, kleurstelling en een menging van wonen en werken. In Fryslân ligt op dit moment zo’n 650 ha aan bedrijventerrein (1300 voetbalvelden) te verpauperen. In ons advies Werkend Landschap stellen we dat de provincie een regierol zal moeten opeisen om schaarste te creëren en de herstructurering van bestaande industriegebieden op gang te helpen. Stop met de aanleg van nieuwe bedrijventerreinen. Dit vraagt om politieke moed om keuzes te maken. En ook om lef om vervolgens aan deze keuzes vast te houden. Ruimtelijke kwaliteit is gebaat bij continuïteit.
De kwaliteit van het landschap raakt direct aan onze dagelijkse kwaliteit van leven. Daarom een pleidooi richting de Provinciale Staten van Fryslân; geef ook na 2 maart 2011 zorg en aandacht aan de ‘kwaliteit fan de romte’. Jou it goede foarbyld, krekt no!
Atelier Fryslân, werkplaats voor ruimtelijke kwaliteit
Peter de Ruyter, Abe Veenstra
Gepubliceerd in Leeuwarder Courant, 12 februari 2011
Gepubliceerd in Friesch Dagblad, 16 februari 2011