Was de ruilverkaveling na de Tweede Wereldoorlog eenduidig gericht op ‘nooit meer honger’, de huidige opgaven op het gebied van klimaat, water en biodiversiteit vragen om een meerduidige aanpak. Die meervoudige inrichtingsopgave wordt momenteel ingevuld met de ‘gebiedsgerichte aanpak’. Opvallend is dat het grondinstrument als middel in die aanpak onderbelicht blijft. Tegelijkertijd is ‘water en bodem’ sturend geworden in het rijksbeleid, waarbij het de vraag is of elk agrarisch bedrijfssysteem wel op de juiste plek zit in het landschap van de toekomst. Kortom, we zullen de grondpuzzel opnieuw moeten leggen. Dit geldt met name voor de zogenaamde landschapsgronden op de overgang van natuurkern naar landbouwgebied, waar opgaven op het gebied van stikstof, klimaat, bodemdaling, hydrologie en biodiversiteit nauw met elkaar verweven zijn.
In het meerjarige onderzoek naar een ‘waardenverkaveling als ruilverkaveling 2.0’ hebben we onderzocht wat nodig is om tot een kleinschalige herverkaveling in het landelijk gebied te komen. Hoe begin je? Wat heb je nodig? En wat kan de Wilg (Wet inrichting landelijk gebied) als wettelijk kader betekenen? Kan het boeren zekerheid geven in onzekere tijden? Belangrijke aanbeveling is om binnen de wettelijke herverkaveling het sociale spoor, het ruimtelijke ordeningsspoor en het economische spoor bij elkaar te brengen. Want de waarde van de grond is niet altijd gelijk aan de prijs van de grond. De suggestie is dan ook om de zogenaamde ruilklassen in het ruilplan, als onderdeel van de herverkaveling, opnieuw tegen het licht te houden (ruilklassenkaart 2.0). In het verslag is de door ons opgedane kennis over het grondinstrument in relatie tot herverkaveling, gebiedsprocessen en ruimtelijke ordening gegeneraliseerd en toegankelijk gemaakt voor andere gebiedsgerichte aanpakken in Nederland.
Met veel dank aan de steun van Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en de kennis van Johan Heinen (Kadaster), Teunis Jacob Slob (agrariër), Luuk Oevermans (Staatsbosbeheer), Arjan Karssen (grafisch ontwerp) en vele anderen. Voor de volledige publicatie “De ‘waardenverkaveling’ als ruilverkaveling 2.0. Hoe kunnen we de grondpuzzel opnieuw leggen?” klik hier >>>
