Winnaar E.O. Wijersprijsvraag 2020 regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden
Het typisch Hollandse landschap van de Alblasserwaard Vijfheerenlanden piept en knarst in zijn voegen; bodemdaling door oxidatie van het veen, een watersysteem dat tegen zijn grenzen aanloopt, teruglopende biodiversiteit, teveel stikstof en de transitie van de landbouw die om principiële keuzes vraagt. Niet alles kan meer overal.
Hoe kunnen we de boer helpen bij deze complexe opgave? In onze winnende inzending voor de E.O. Wijersprijsvraag 2020 hebben we de regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden nader onderzocht. De bodem is de basis. De diversiteit van de bodem is richtinggevend voor de ontwikkeling van een volhoudbaar watersysteem. Dit resulteert in twee grote landschappelijke ingrepen; de ontwikkeling van één van de grootste weidevogelgebieden van Nederland; de Binnenwaard én de ontwikkeling van een robuust nat bosgebied; de Zouwespons. De Binnenwaard biedt kansen voor natuurinclusieve vormen van weidebouw. Door mozaïekbeheer met peilfuctuatie, gespreid maaien en weidegang ontstaan er op bedrijfsniveau mogelijkheden voor vernatting per perceel. De boer beweegt mee met de seizoenen. Hooilanden worden collectief beheerd. Bosmanmolentjes zorgen voor een nieuw molenlandschap met wolken grutto’s. De Zouwespons biedt kansen als proeftuin voor verschillende vormen van natte bosbouw. Onderzocht wordt hoe bos als bouwmateriaal, als voedsel en als zoetwaterbuffer kan functioneren. Voedselbossen, agroforestry en boskamers met tinyhouses wisselen elkaar af. Riet en wilgentenen worden als strooisellaag gebruikt in de moderne potstallen in de Binnenwaard. De A27 is als een parkway door dit nieuwe landschap. Een landschap met een reeks van belevingen, een landschap met meerwaarde.
Maar hoe komen we tot een landschap met meerwaarde? Het toekomstig verdienmodel voor de boer is essentieel. Wij introduceren een stappenplan om samen te komen tot een Waardenverkaveling als invulling van een ruilverkaveling 2.0. Hoe kunnen we waarde geven aan dat wat we nog niet waarderen? Een eerste stap is de samenstelling van een Waardencommissie. De commissie begrenst een gebied, stelt doelen vast en beheert een gebiedsfonds. Waar willen we samen naar toe? Welke gelden zijn beschikbaar? Een Waardenkaart vormt het inrichtingsplan en biedt een handelingsperspectief om te schuiven met functies. Nieuwe legenda-eenheden in de vorm van overgangsgebieden geven invulling aan een nieuwe ruimtelijke ordening. In de Waardenbank worden de ingebrachte gronden getaxeerd, vervolgens wordt gedurende de looptijd van de verkaveling de verkeerswaarde én de meerwaarde van de gronden constant gemonitord. Hoeveel CO2 wordt vastgelegd, hoeveel zoetwater wordt gebufferd, wat is de toename in biodiversiteit? Boeren kunnen punten verdienen en daarmee de waarde van hun grond verhogen. Na 10 jaar worden de grondwaarden in het gebied inclusief de maatschappelijke betekenis opnieuw vastgesteld, resulterend in een nieuw landschap met meerwaarde voor boer én burger.
Voor een samenvatting van onze inzending in het juryrapport klik hier >>>
Voor een kort filmpje met de essentie van onze inzending klik hier >>>
Voor de panelen van de winnende inzending Meer Waard! (groot bestand) klik hier>>>
Voor de overwegingen van de jury regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden klik hier >>>
Voor een artikel in de regionale krant Het Kontakt klik hier.
Trots op ons team! In samenwerking met Daniëlle Hollants (Atelier des Hollants), Geertje Maagdenberg (WUR), Frank Verhoeven (Boerenverstand) en Jaap van Doesburg (Kadaster).